12 ਸਤੰਬਰ 2024 : ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ(Technology) ਫੈਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਹ ਲਗਪਗ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਲੈਪਟਾਪ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਇਸ ਵਧ ਰਹੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ। ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਲਿੱਕ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਗਿਆਨ ਦਾ ਤੂਫਾਨ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹਨ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ 5 ਤੋਂ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 23% ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 11 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ 50% ਬੱਚਿਆਂ ਕੋਲ ਆਪਣਾ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਹੈ। 8 ਤੋਂ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਔਸਤਨ 4 ਤੋਂ 6 ਘੰਟੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ 50% ਬੱਚੇ ਰਾਤ 12 ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 5 ਵਜੇ ਤੱਕ ਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਅੱਜ ਇਸ ਆਰਟੀਕਲ ‘ਚ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਕਿ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਰਿਸਰਚ ਮੁਤਾਬਕ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 2 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ(Social Media) ‘ਤੇ ਐਕਟਿਵ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਮਾੜੀ ਨੀਂਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੋਟਾਪੇ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਨਮ ਲੈਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਮੇਨਸ਼ੀਆ(Digital dementia) ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਿੱਥੇ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਮਲਟੀਟਾਸਕ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਰੀਟਵੀਟ(Retweet) ਕਰਨ, ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੰਟੈਂਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਦੌੜ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਉਂਝ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਨਸ਼ਾ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਰਿਵਾਰਡ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਨਸ਼ਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਸਮੱਗਰੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ(Social Media) ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਭਰੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਘਟੀਆਪਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।
